Koncert Dziesięć spojrzeń na Chopina - Chopin improwizator w Warszawie

Dziś improwizacja kojarzy nam się z jazzem (i nie przypadkiem do dzisiejszego koncertu zaprosiliśmy pianistę jazzowego Artura Dutkiewicza). A przecież w XIX wieku każdy koncertujący pianista był jednocześnie improwizatorem. Koncert w tych czasach zaczynał się od tak zwanego preludiowania czyli improwizacyjnego wstępu, a kończył się improwizacjami na zadane przez publiczność tematy. Chopin zasłynął już w latach młodzieńczych, podczas swoich pierwszych publicznych koncertów w Warszawie i Wiedniu, z takich właśnie improwizacji na tematy zadane przez publiczność.

Jak ma się improwizacja do wykonywania zapisanej kompozycji? Szabolcs Esztenyi, wybitny pianista i kompozytor, jeden z nielicznych improwizatorów działających współcześnie, a przy tym pedagog nauczający improwizacji twierdzi, że improwizacja powinna być jak mowa, podczas gdy wykonywanie zapisanego utworu jest dla niego porównywalne z deklamacją. Tak rozumiana improwizacja jest podstawową formą muzykowania, nie wymagającą specjalnych zdolności, ale tylko znajomości praw języka muzycznego. Dziś, w czasach kiedy współistnieją bardzo różne języki muzyczne, improwizacja zakłada wybranie jakiegoś języka w danym momencie. Oczywiście w czasach Chopina takich problemów nie było.

Ale oczywiście improwizacja może być różna. Tak samo jak różni są mówcy tak i są zwykli i genialni improwizatorzy. Do tych ostatnich na pewno należał Chopin. Ci co go słyszeli podczas wieczorów, kiedy improwizował w salonach paryskich, twierdzili, że uczestniczyli w czymś zupełnie niezwykłym. Zapisane kompozycje Chopina, są według tych relacji jedynie cieniem boskich improwizacji. Czy rzeczywiście tak było? Na ile poryw natchnienia w danej chwili mógł dać efekt przewyższający zapisaną kompozycję może być tematem nieskończonych dyskusji. Gdyby wcześniej znano wynalazek utrwalania dźwięku, moglibyśmy się być może przekonać na ile uzasadnione były sądy o genialnych improwizacjach Chopina. Ale przecież w zapisanych utworach, a zwłaszcza w ich rozmaitych wariantach, zachowanych dzięki różnym wydaniom, zachowanym autografom i szkicom, możemy znaleźć bezsprzeczne ślady improwizatorskiej weny Chopina. Z pewnością żywioł improwizacji jest tu obecny na każdym kroku. Co nie zmienia faktu, że stanowi on tylko element niezwykłej twórczości, podporządkowany dyscyplinie zapisu i ciągłemu dążeniu do osiągnięcia największej doskonałości wypracowanej do najdrobniejszego szczegółu formy.

Dziś, obok wiernych zapisowi literalnemu Chopina klasycznych interpretacji coraz częściej po utwory Chopina sięgają jazzmani znajdując w kompozycjach Chopina natchnienie do własnej twórczości. Jednym z takich artystów jest Artur Dutkiewicz, którego płyta Mazurki, wydana w 2012 roku zawiera kompozycje inspirowane duchem chopinowskiego mazurka. Tuż przed konkursem chopinowskim, w czasie którego usłyszymy interpretacje maksymalnie zgodne z zapisem nutowym kompozycji wielkiego Fryderyka, warto spojrzeć na Chopina z innej, bardziej swobodnej strony.

Artur Dutkiewicz prowadzi od wielu lat własny zespół ARTUR DUTKIEWICZ TRIO. Ostatnie albumy tria Hendrix Piano oraz Prana zostały entuzjastycznie przyjęte przez słuchaczy i krytyków. Jako jeden z nielicznych pianistów jazzowych w Polsce i Europie występuje solo. Jego ostatni solowy album Mazurki to współczesne, autorskie kompozycje inspirowane polską muzyką ludową oraz muzyką Chopina, Szymanowskiego i Bartóka.

Andrzej Sułek - manager kultury, pianista, dziennikarz i krytyk muzyczny, absolwent Akademii Muzycznej w Warszawie na Wydziale Klawesynu i Organów. Od 1995 roku związany był z II Programem Polskiego Radia: zaczynał prowadząc audycje muzyczne, później był kierownikiem, a w latach 2004-2007 zastępcą dyrektora i zastępcą redaktora naczelnego Programu II PR. Pełnił także funkcję dyrektora Filharmonii im. A. Rubinsteina w Łodzi (2007-2009), a w roku jubileuszowym 2010 dyrektora Narodowego Instytutu Fyderyka Chopina. Był inicjatorem spektaklu Let's Dance Chopin! łączącego muzykę Chopina z tańcem współczesnym i pokazami multimedialnymi.
Jest autorem licznych publikacji, audycji radiowych i programów telewizyjnych, ponadto redaktorem muzycznym.