Nadzwyczajny koncert Symfoniczny Świętemu Janowi Pawłowi II In Memoriam - Puławy 2016
Nadzwyczajny koncert Symfoniczny Świętemu Janowi Pawłowi II In Memoriam - Puławy 2016
Warszawska Orkiestra Symfoniczna Sonata
29.05.2016 19:00
Puławy(Lubelskie) - Kościół Miłosierdzia Bożego
MIECZYSŁAW KARŁOWICZ
WIELKI ZAPOMNIANY
* 11 XII 1876, Wiszniewo na Litwie; † 8 II 1909, Tatry
Polski kompozytor i dyrygent, publicysta turystyczny, fotografik oraz pionier polskiego taternictwa. Wychowywany w domu pełnym muzyki za sprawą ojca – Jana Karłowicza – wybitnego etnologa i językoznawcy, a także muzyka-amatora. Od najmłodszych lat kształcony na wirtuoza skrzypiec, jednak po nieudanej próbie podjęcia studiów u Józefa Joachima w berlińskiej Hochschule für Musik postanowił poświęcić się kompozycji.
Mieczysława Karłowicza uważa się za pierwszego kompozytora, który podjął się włączenia polskiej muzyki w obieg europejskiej kultury muzycznej. Jego twórczość, wpisującą się w nurt neoromantyczny z silnymi wpływami Wagnera i Straussa, zwykło dzielić się na dwa etapy: pierwszy, na który składają się utwory szkolne i młodzieńcze, pieśni, Symfonia e-moll „Odrodzenie” op. 7, Koncert skrzypcowy A-dur op. 8 oraz drugi, w całości wypełniony swoistym cyklem programowo-filozoficznym sześciu poematów symfonicznych, które należą do najcenniejszych dzieł tego gatunku w polskiej symfonice. Tragiczna śmierć w wyniku lawiny śnieżnej u stóp Małego Kościelca w Tatrach przerwała młode życie kompozytora w okresie jego najbardziej intensywnego rozwoju.
Symfonię „Odrodzenie” Karłowicz zaczął pisać jeszcze podczas swoich berlińskich studiów – miała być dziełem wieńczącym jego naukę u Henryka Urbana. Ukończył ją jednak samodzielnie, już po śmierci swojego nauczyciela, w 1902 roku, w Zakopanem, po ponad dwóch latach pracy. Prawykonanie utworu miało miejsce 21 III 1903 roku w Berlinie, a wspaniałym zespołem Berliner Philharmonisches Orchester dyrygował sam kompozytor. Kolejnym miejscem, gdzie zaprezentował Karłowicz swoją muzykę, był Wiedeń (8 II 1904).
Symfonia „Odrodzenie” pełni w dorobku Karłowicza szczególną, a nawet symboliczną rolę. To dzieło zamykające w jego życiu ważny etap – czas zbierania doświadczeń, czas doskonalenia techniki i warsztatu kompozytorskiego, a także czas studenckiej i jeszcze młodzieńczej beztroski. Szczególny i pełen symboliki jest także ogólny zamysł artystyczny dzieła – symfonia o klasycznym schemacie budowy została bowiem wyposażona w treść programową, co wpisuje ją jednocześnie w tradycję VI Symfonii „Pastoralnej” Beethovena, Symfonii Fantastycznej Berlioza, a także Symfonii „Faust” Liszta.
Enigmatyczny i pełen symbolicznych treści program do Symfonii „Odrodzenie” oscyluje wokół typowo młodopolskiej tematyki melancholii, smutku, miłości oraz tajemnicy śmierci-wieczności. Czteroczęściowa symfonia stanowi zapis subiektywnych odczuć jednostki zmagającej się w drodze do upragnionego celu, w drodze pełnej bólu i smutku, wytężonej pracy, porażek, załamań, zwątpienia, ale jednocześnie w drodze zwieńczonej sukcesem, u kresu której: „Dusza stoi triumfująca i pogodna, zapatrzona w zaświaty i wskazuje ludom wszystkim drogę do odrodzenia.”
Cześć pierwsza – Andante – z mrocznym wstępem w rodzaju marsza żałobnego to opowieść o ciężkiej pracy ku odrodzeniu, w której gwałtowne i pełne dramatyzmu momenty, wykorzystujące całościowe brzmienie orkiestry, przeplatają się z lirycznymi, nasyconymi myślami o jasnej przyszłości, melodiami instrumentów dętych.
Część druga – Andante non troppo – wolna, oniryczna, przynosząca ukojenie po niepokojach części pierwszej, przenosi nas w opisany przez Karłowicza świat marzeń sennych o odrodzeniu w rytmie pieśni przeznaczenia.
Gwałtowny, taneczny puls części trzeciej – Vivace – oddaje wir hedonistycznych zabaw pozbawionych myśli o przyszłości, w których zapomina się zniechęcona dusza nie baczą na swój główny cel.
Finalna część – Allegro maestoso – przynosi burzliwy, lecz radosny nastrój, który zwiastuje rychły sukces materializujący się w potężnym chorale – upragnionym hymnie odrodzenia, zamykającym cały utwór.
Orkiestracja dzieła wskazuje, iż kompozytor kierował się wzorem symfoniki Czajkowskiego.
Choć sam Karłowicz odżegnywał się od szczegółowego programu o charakterze ilustracyjnym i przyrzekał wierność muzyce absolutnej, to jednak nie sposób rozpatrywać znaczenia kompozytorskiego opisu symfonii bez uwzględnienia historycznego kontekstu powstawania dzieła. Według słów Janusza Mechanisza w książce Mieczysław Karłowicz i jego muzyka, pod metaforyczną formą, konieczną z powodu zakazów carskiej cenzury, mogą kryć się: „(...) dramaty nieudanych zrywów powstańczych, marzenia o wielkim zwycięstwie, sceptyczna ocena proponowanej przez pozytywistów koncepcji pracy od podstaw i krytyka postaw hedonistycznych”. W takim świetle opisywane w programie losy jednostki jawiłyby się jako losy całego narodu polskiego w kontekście tragedii porozbiorowych dziejów Polski oraz nadziei na odzyskanie niepodległości. Nadziei na wybrzmienie hymnu odrodzenia, którego treść: „Chwila upragniona nadeszła, oto okowy leżą zdruzgotane” stanie się rzeczywistością. ?
Serdecznie zapraszamy zatem na to wyjątkowe wydarzenie wszystkich Państwa informując jednocześnie iż orkiestrą będzie dyrygował wspaniały polski dyrygent, pan Stanisław Winiarczyk, który przez ponad 10 lat wzbogacał swój warsztat w Akademii Mozartowskiej w Austrii powołanej przez Sandora Vegha, uważanego za największego odtwórcę dzieł Haydna, Mozarta i Schuberta.
Koncertomania poleca wydarzenia i koncerty w Puławach
